Αλλαγή του τοπίου επιστημονικής πληροφόρησης με τη χρήση δημοσιευμάτων ανοιχτής πρόσβασης και ιδρυματικών αποθετηρίων

Abstract

Είναι πλέον γνωστό ότι ζούμε στην εποχή της πληροφόρησης και ότι καθημερινά τα συγγράματα και οι έρευνες επιστημονικού περιεχομένου αυξάνονται όλο και περισσότερο. Η εισαγωγή του Διαδικτύου έχει αλλάξει κατά πολύ το πεδίο επιστημονικής πληροφόρησης καθώς οι περισσότερες πηγές πληροφόρησης αλλάζουν πλέον τον τρόπο διάθεσης και δημοσίευσής τους και από έντυπες μετατρέπονται σε ηλεκτρονικές καθιστώντας το περιεχόμενό τους πιο χρηστικό και προσβάσιμο. Μία άλλη πραγματικότητα όμως είναι ότι όλη αυτή η επιστημονική πληροφόρηση δεν είναι προσβάσιμη από όλους τους δυνητικούς χρήστες για οικονομικούς κυρίως λόγους. Όσο αφορά τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και το πιο πλούσιο ίδρυμα αδυνατεί να διαθέσει στους χρήστες του όλες τις απαραίτητες πηγές πληροφόρησης για να καλυφθούν απόλυτα οι ερευνητικές και επιστημονικές τους ανάγκες. Το κόστος συνδρομής σε ηλεκτρονικές και συμβατικές πηγές πληροφόρησης, όπως περιοδικά και βάσεις δεδομένων, είναι μεγάλο και αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Μία λύση στο να μη χωρίζεται η επιστημονική κοινότητα σε πληροφοριακά πλούσιους και πληροφοριακά φτωχούς είναι η εγκατάσταση και χρήση ιδρυματικών αποθετηρίων, ψηφιακών δηλαδή συλλογών όπου θα συσσωρεύεται και θα διατηρείται η πνευματική παραγωγή ενός πανεπιστημίου μέσω της κατάθεσης δημοσιευμάτων ανοιχτής πρόσβασης που θα εγγυούνται στους χρήστες δωρεάν και απεριόριστη πρόσβαση στο περιεχόμενό τους, με μοναδικό προαπαιτούμενο τη δυνατότα χρήσης του Διαδικτύου. Σκοπός αυτής της εισήγησης είναι να γίνει γνωστή η τρέχουσα κατάσταση στον τομέα της επιστημονικής πληροφόρησης ανοιχτής πρόσβασης και στη λειτουργία ιδρυματικών αποθετηρίων σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Αναφέρονται προτόκολλα, δηλώσεις, αποφάσεις και προτάσεις που έχουν δημοσιευτεί για την προώθηση και σωστή χρήση της ανοιχτής πρόσβασης και των ιδρυματικών αποθετηρίων. Παραθέτονται παραδείγματα και απόρροιες ερευνών. Θίγονται θέματα που έχουν να κάνουν με τα θετικά και αρνητικά μιας τέτοιας υπηρεσίας, τα πνευματικά δικαιώματα, την αξιολόγηση των δημοσιευμάτων και τα απαιτούμενο κόστος. Επίσης, παρουσιάζεται το διαθέσιμο λογισμικό για την εγκατάσταση μίας υπηρεσίας αυτού του είδους και οι λειτουργίες του.