Εκκαθάριση πνευματικών δικαιωμάτων οπτικών έργων στο πλαίσιο της Δράσης ΕΑΗΣΒ

Abstract

Η Δράση «Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα - ΕΑΗΣΒ» αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια για την εισαγωγή του ηλεκτρονικού βιβλίου στην Ανώτατη Εκπαίδευση. Οι μετέχοντες στη Δράση κλήθηκαν να αναλάβουν τον ρόλο του επικεφαλής της εκδοτικής δημιουργίας, κυρίως διά του συντονισμού των ατόμων που θα αναλάμβα- ναν την εκτέλεση των απαιτούμενων για την παραγωγή του συγγράμματος εργασιών. Παράλληλα, όμως, κλήθηκαν να ασχο- ληθούν και με την εκκαθάριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας τρίτων δημιουργών/δικαιούχων πνευματικής ιδι- οκτησίας, προκειμένου να ενσωματώσουν τα έργα τους στο σύγγραμμά τους νόμιμα. Ειδικότερα, απασχόλησε το ζήτημα της εκκαθάρισης πνευματικών δικαιωμάτων επί οπτικών έργων, για τα οποία δεν υπάρχει πρόβλεψη στο δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, που να ικανοποιεί την ανάγκη του δημιουργού να τα ενσωματώσει στο σύγγραμμά του, χωρίς άδεια εκμετάλλευ- σης και χωρίς αμοιβή προς τον δημιουργό/δικαιούχο πνευματικής ιδιοκτησίας. Προέκυψε, λοιπόν, η ανάγκη διερεύνησης από πλευράς των συγγραφέων του εάν το οπτικό έργο που επιθυμούν να ενσωματώσουν στο σύγγραμμά τους αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας, και άρα χρήζει αδειοδότησης, ή όχι. Σχετικές υποθέσεις έχουν απασχολήσει την ελληνική δικαιο- σύνη σε επίπεδο φωτογραφιών. Η ελληνική νομολογία έχει αναθεωρηθεί, εντός της τελευταίας εικοσαετίας, τρεις φορές, ως προς το ποιες φωτογραφίες είναι άξιες προστασίας και ποιες όχι. Οι τελευταίες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας έχουν κρίνει ότι πρόθεση του εθνικού και κοινοτικού νομοθέτη είναι η προστασία κάθε φωτογραφίας, με την προϋπό- θεση να μην αποτελεί αντίγραφο άλλης. Με το ισχύον νομολογιακό καθεστώς επιβάλλεται η υποβολή αιτήματος αδειοδότησης για κάθε φωτογραφία που επιθυμεί να ενσωματώσει στο σύγγραμμά του ο συγγραφέας. Ακόμη όμως και αν μεταβληθεί η άποψη του Άρειου Πάγου, θα ήταν άτοπo, από πλευράς της Δράσης ή των συγγραφέων, να προβούν σε αυθαίρετες κρίσεις για το ποιες φωτογραφίες είναι άξιες προστασίας. Εξ αυτού του λόγου προτείνεται η ενσωμάτωση οπτικού υλικού ή με άδεια του δημιουργού/δικαιούχου πνευματικής ιδιοκτησίας ή (οπτικού υλικού) που: i) αδειοδοτείται με άδειες ανοικτού περιεχομένου π.χ. Creative Commons ή GFDL ή ii) αποτελεί κοινό κτήμα (public domain).