Λουκά Μιχαλάκης,Δέσποινα,Γενοβέφα,Ευπραξία,Μαρίτσα - Αφήγηση 126-127

Abstract

Γιάννης Σπανός Ένα από τα άγνωστα δράματα του απελευθερωτικού μιας αγώνα είχε πρωταγωνίστριες δυο κοπέλες από το Γερόλακκο. Τη Δέσποινα και τη Γενοβέφα Λουκά που μετατράπηκαν σε ζωντανές φλεγόμενες λαμπάδες στις 22 Δεκεμβρίου 1957, όταν αναφλέγηκε το μπαρούτι που έλιωναν στο σπίτι τους. Ο αδελφός τους Μιχαλάκης Λουκά, πήρε στο σπίτι "τοπ μπαρούτι" που παράλαβε από το λατόμο Γιώργο Τουμπή. Ο Τουμπής χρησιμοποιούσε στο λατομείο μπαρούτι για τις φάλιες και εξοικονομούσε το πολύτιμο για την ΕΟΚΑ υλικό. Οι αδελφές Δέσποινα, Γενοβέφα, Μαρίτσα, Ευπραξία και οι γονείς γνώριζαν το μυστικό του Μιχαλάκη και βοηθούσαν όπως μπορούσαν, όπως στη φιλοξενία καταζητούμενων. Το Δεκέμβριο του 1957, η Δέσποινα κι η Γενοβέφα ανάλαβαν να λιώσουν το μπαρούτι για να το μετατρέψουν σε σκόνη. Αφηγείται η Δέσποινα: Το μπαρούτι ήταν υγρό. Το αλέθαμε με χειρομύλι μα η σκόνη κολούσε στις πέτρινες κυκλικές πλάκες. Το τρίβαμε με τα χέρια, με ξύλα, με μπουκάλια, με θρουμπί. Ρεύμα δεν υπήρχε. Χρησιμοποιούσαμε φανάρι πετρελαίου στο σταύλο για να βλέπουμε. Ως φαίνεται, από το ανατίναγμα της μπαρουτόσκονης προκλήθηκε ανάφλεξη. Πήρε φωτιά το φανάρι. Αμέσως οι φλόγες μεταδόθηκαν στο σωρό του υλικού που είχαμε λιώσει. Τα χέρια και τα ρούχα μας ήταν πασαλειμμένα με μπαρούτι, πήραμε φωτιά. Πήρε φωτιά και το γαϊδούρι που ήταν δεμένο στην πάχνη. Έγινε έκρηξη σφοδρή. Άνοιξαν οι αχυρότρυπες της στέγης κι εξφενδονίστηκαν τα μαρμάρινα καλύμματα. Εγώ κι η αδελφή μου καιγόμασταν. Φωνάξαμε, έτρεξαν η μάνα μας, η Μαρίτσα, η Ευπραξία, άρπαξαν ρούχα, μας τύλιγαν να σβήσουν τις φωτιές που μας έκρουζαν. Η Μαρίτσα έτρεξε να βρεί τον αδελφό μας που έλειπε από το σπίτι. Κυλιόμουν στη γη που ήταν κρύα για να γλυκάνω από τους πόνους. Ήρθε ο Μιχαλάκης, φώναξε του Γιώργου Τουμπή που είχε αυτοκίνητο και μας πήραν στην κλινική Γεωργίου Ιακωβίδη, στη Λευκωσία. Ο γιατρός τραβούσε τις πέτσες με το ψαλίδι, έκοβε το καμένο δέρμα των χεριών και το πετούσε. Καθάριζε τα σημεία των εγκαυμάτων. Το δέρμα έλιωσε, έμεινε μόνο το κρέας. Κάηκαν και τα πρόσωπα μας, οι λαιμοί μας, ο γιατρός μας περιέθαλψε. Μετά μας πήραν στο σπίτι του Λεωνίδα Μαρκίδη. Μετά έδιναν χάπια για τους πόνους. Η Γενοβέφα έκλαιγε όλη τη νύχτα. Σ’εκείνο το σπίτι μείναμε τρία μερόνυχτα. Ήταν απέναντι από το Γ.Σ.Π. εκεί που στεγάζεται τώρα η "Ανόρθωση". Ακολούθως ξανά στην κλινική "Άγιος Νικόλαος". Το δράμα των δυό αδελφών παρατράβηξε. Το χέρι της Δέσποινας έβγαζε πύο. Αναγκάστηκαν να της κάνουν πλαστική με δέρμα από άλλα μέρη του σώματος. Δεν έκλειναν οι πληγές του προσώπου. Πυορροούσαν. Εννιά μήνες βάσταζε το μαρτύριο για τη Δέσποινα, τέσσερις μήνες για τη Γενοβέφα. Ως τώρα το χέρι της Γενοβέφας δεν σφίγγει. Νικόλας Κωνσταντίνου. Τη στιγμή του κακού περνούσε έξω από το σπίτι ο αγωνιστής Νικόλας Κωνσταντίνου με την αρραβωνιαστικιά του Πηνελόπη. Η έκρηξη ήταν εκκωφαντική, μαρτυρεί ο Νικόλας. Είδα τις αχυρότρυπες της στέγης ν' ανοίγουν από την έκρηξη και να πετάγονται φλόγες και καπνοί. Η πόρτα ξεχαρβαλώθηκε κι έπεσε πιο πέρα. Άκουσε ο κόσμος την έκρηξη, είδε τις φλόγες μα οι χωρικοί τελικά πίστεψαν πως η φωτιά προκλήθηκε από το φούρνο... Τομεάρχης τότε ήταν ο Νίκος Κόσης. Ο Νικόλας Κωνσταντίνου υπήρξε μάρτυρας και της σφαγής του Κιόνελι. Με άλλους χωριανούς του στέκονταν σ' ένα λοφίσκο έξω από το Γερόλακκο κι έβλεπαν από μακρυά τα διαδραματιζόμενα. Ο Νικόλας Κωνσταντίνου μαρτυρεί: Βλέπαμε το μακελειό. Οι Τούρκοι κυνηγούσαν τους άοπλους Κοντεμενιώτες στα θερισμένα χωράφια. Τους έτρεχαν με όπλα και μαχαίρια, έσφαζαν σκότωναν. Στην καταδίωξη οι Τούρκοι χρησιμοποιούσαν και αυτοκίνητα. Ένας Κοντεμενιώτης έφτασε τρέχοντας. Μας σφάζουν οι Τούρκοι, φώναξε... Λησμονήθηκαν οι αδελφές Λουκά επιβίωσαν δουλεύοντας. Κανείς δεν νοιάστηκε για το δράμα τους, κανείς δεν βοήθησε. Έζησαν από το σμηλί. Μέρα νύχτα κεντούσαν, πουλούσαν τα έργα τους, ζούσαν. Ποιός σας συμπαρίσταται; Ρώτησα τις αγωνίστριες και μου απάντησαν: Ο θεός κι ο αδελφός μας. Από τις τέσσερις αδελφές μονάχα η Μαρίτσα παντρεύτηκε. Η Δέσποινα είναι 76 χρόνων. Η Γενοβέφα 74. Η Ευπραξία είναι τυφλή και κωφή. Είχαν υποβάλει μια επιστολή στο κράτος για συμπαράσταση, με επιστολές τομεαρχών, αγωνιστών, πιστοποιητικά γιατρών, μα οι αρμόδιοι "αποφάνθηκαν" ότι η επιστολή ήταν .... εκπρόθεσμη! Ένα σπίτι ζήτησαν στη μαύρη προσφυγιά, με μια μικρή αυλή. Τους έδωσαν ένα διαμέρισμα σε όροφο προσφυγικής πολυκατοικίας με χίλια - τράντα βάσανα. Ζουν με συντάξεις γήρατος η Δέσποινα, η Γενοβέφα κι η Ευπραξία. Κανείς δεν θυμάται τις έγκλειστες της οδού Κοντέας του συνοικισμού Αθαλάσσας. Μονάχα ο θεός κι ο μοναδικός αδελφός. Μιχαλάκης Λουκά Μυήθηκε στην ΕΟΚΑ Απρίλιο του 1955 από το Μιχαλάκη Κωνσταντινίδη από την Κοκκινοτριμιθιά. Βοηθός ομαδάρχης Γερολάκκου. Ομαδάρχης ο Ζαντής Μακρής. Συναγωνιστές οι: Κώστας Παναγή, Κώστας Μ. θρουμπάρης, Λοΐζος Γεωργίου, Νικόλας Κωνσταντίνου, Κώστας Παπαγεωργίου, Μιχαλάκης Παπαλλής, Ελπιδοφόρος Γιάγκου, Λαβίθης Ρουσιάς, Σταύρος Γ. Σταύρου, Σάββας Λογίδης, Γιώργος Τουμπής. Στα σπίτια του Γιάννη Μ. Μακρή και του Γιώργου Μουχτάρη κρύβονταν καταζητούμενοι. Στου Μιχαλάκη Λούκα είχαν καταφύγει κατά καιρούς ο τομεάρχης Νίκος Κόσης και άλλοι καταζητούμενοι όπως: Αντωνάκης Μεσιούρης "Κώτσιος", Αγαθάγγελος Ψαράς, Νεοπτόλεμος Λεφτής, Αχιλλέας Σταύρου, Ανδρέας Κρασιάς.