Το εβδομαδιαίο σατιρικό περιοδικό Παπαρούνα εκδόθηκε στην Αθήνα το 1933 από τον Πωλ Νορ (Νίκο Νικολαΐδη, 1899-1981), δημοσιογράφο, επιθεωρησιογράφο και σατιρικό ποιητή. Άλλος επώνυμος συντελεστής του περιοδικού αναφέρεται ο στιχουργός Νίκος Ρούτσος (1904-1981), ενώ στα τελευταία τεύχη υπάρχει ανακοίνωση ότι συμμετέχει στη σύνταξη (ως βενιαμίν, όπως δηλώνεται) ο μετέπειτα πολύ γνωστός θεατρικός συγγραφέας Ασημάκης Γιαλαμάς (1913-2004). Επίσης, σύμφωνα με ανεξακρίβωτες φήμες, χρηματοδότης του περιοδικού ήταν ο εκατομμυριούχος Ροκφέλερ και διαχειριστής του ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. Η Παπαρούνα έβγαλε μόνο 20 τεύχη, από τις 16.2.1933 έως τις 1.7.1933. Τυπωνόταν σε μεγάλο σχήμα, σε οχτώ μεγάλες σελίδες Α3, που είναι εξαιρετικά ανοικονόμητες σήμερα όπως έχουν κιτρινίσει από την πολυκαιρία και σκίζονται εύκολα –και ούτε να τις σκανάρω μπορώ με ευκολία. Εδώ μπορείτε να δείτε το πρώτο εξώφυλλο του περιοδικού, χάρη στην πολύτιμη βοήθεια εκλεκτού φίλου που είναι αστέρι στην επεξεργασία γραφικών. Στις «προγραμματικές δηλώσεις» του περιοδικού, αποσπάσματα των οποίων μπορείτε να διαβάσετε εδώ, διαβάζουμε ότι Η «Παπαρούνα» του Πωλ Νορ / θα ’ναι παρλάν, θα ’ναι σονόρ / και άδον και ηχητικόν /σατυρικόν περιοδικόν. Ωστόσο, δεν ήταν όλη η Παπαρούνα έμμετρη. Η ύλη του περιοδικού ήταν καθαρά σατιρική, με άφθονη πολιτική σάτιρα, και κάποιες «πονηρές» ή «προκλητικές» φωτογραφίες ή γελοιογραφίες. Χαρακτηριστικά, στο πρώτο τεύχος της η Παπαρούνα δημοσιεύει σε εσωτερική σελίδα μια τολμηρή για την εποχή φωτογραφία με ημίγυμνες χορεύτριες και τη λεζάντα: Η Παπαρούνα συνεπής προς το σεμνόν και ηθικόν της πρόγραμμα, από του οποίου ουδόλως θέλει παρεκκλίνει, δεν θα δημοσιεύει εικόνας ως ανωτέρω. Μια άλλη τολμηρή φωτογραφία στο δεύτερο τεύχος θα στοιχίσει στο περιοδικό την πρώτη του δίκη (και αθώωση) με βάση τον νόμο περί ασέμνων. Πέρα από τα άσεμνα και τα πολιτικά, όμως, υπήρχε και άφθονη ύλη σχετική με τα φιλολογικά, εννοείται από σατιρική σκοπιά. Το περιοδικό ειρωνευόταν, λογουχάρη, την πολυγραφία του Ξενόπουλου ή την πολυθεσία του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Ή και όλη τη ¨μεσοπολεμική λογοτεχνική σκηνή, όπως εδώ. Στη σύντομη ζωή της η Παπαρούνα πρόλαβε να δει και να σχολιάσει αρκετά σημαντικά γεγονότα. Τις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933, που είδαν τη νίκη της αντιβενιζελικής παράταξης, το κίνημα Πλαστήρα στις 6 Μαρτίου, την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου τον Ιούνιο. Όποιος έχει ξεφυλλίσει σατιρικές εφημερίδες (π.χ. τον Ρωμηό του Σουρή) ξέρει ότι βασικός στόχος της σάτιρας είναι ο εκάστοτε ηττημένος των εκλογών· έτσι, η Παπαρούνα κάνει κριτική περισσότερο στους ηττημένους βενιζελικούς, όπως σ’ αυτήν εδώ τη γελοιογραφία. Φαρμακερά είναι τα βέλη εναντίον του Πλαστήρα, που διέφυγε στο εξωτερικό μετά το αποτυχημένο κίνημά του, με μια κινηματογραφική μάλιστα απόδραση από τα κεραμίδια: Χιλιάδες μηνύσεις υπεβλήθησαν εναντίον του από ιδιοκτήτας διά καταστροφήν των κεραμιδιών των, λέει ο τίτλος ενός «ρεπορτάζ», ενώ το προσωνύμιο Μαύρος Καβαλάρης μετατρέπεται σε Μαύρος Γάτος (αυτό δεν είναι πατέντα της Παπαρούνας, το είχε υιοθετήσει ευρέως ο Τύπος). Κατά τα άλλα, το περιοδικό δεν αμελεί και τη διεθνή σκηνή. Τον Μάρτιο του 1933 έχει ανέβει (με εκλογές) στην εξουσία ο Χίτλερ στη Γερμανία και το τεύχος της 1ης Απριλίου έχει τίτλο «Η Γερμανία παράδεισος των Εβραίων. Ο Χίτλερ έχει ξετρελαθεί μαζί τους». Σε άλλο τεύχος, διαβάζουμε ότι ο Χίτλερ είναι Οττεντότος, όπως ανακάλυψε ο δόκτωρ Τφλαντσενπφιλζιχαπρελμπιρνενμπάουμ, καθηγητής της εφηρμοσμένης ανθρωποβλακείας στο πανεπιστήμιο της Επιλειψίας. Όσο για την κοσμική κίνηση, το σημαντικότερο γεγονός είναι ο ερχομός στην Ελλάδα του Βίλι Φριτς (Willy Fritsch, 1901-1973), μεγάλου αστεριού του κινηματογράφου. Κι αν ο Μάρκος Βαμβακάρης, στο τζαμί που θα έχτιζε, θα έβαζε τον Βίλι Φριτς να σκαρώνει αφράτους αργιλέδες, στην Παπαρούνα τον προσέλαβαν για παιδί του γραφείου, ή μάλλον «γκαρσόν ντε μπυρώ» όπως γράφουν –ένας γαλλισμός της εποχής που δεν έχει επιζήσει, όπως και τόσοι άλλοι άλλωστε. Αλλά η Παπαρούνα δεν τσιγκουνευόταν ούτε τα αυτοσαρκαστικά σχόλια. Για παράδειγμα, σε ένα τεύχος διαβάζουμε στη στήλη «Ιδιαιτέρα αλληλογραφία»: Νίκον Β. Ρούτσον. Η συνεργασία σας ελήφθη, αποστείλατε και το καθορισμένον αντίτιμον δια να την δημοσιεύσωμεν. Νίκον Νικολαΐδην – Πωλ Νορ. Ελάβομεν την συνεργασίαν σας, η οποία γέμει ορθογραφικών και άλλων λαθών. Δυστυχώς όμως είμεθα υποχρεωμένοι να την δημοσιεύσωμεν διότι, όπως γνωρίζετε, είσθε διευθυντής μας. Πέρα από τους δύο επώνυμους, η Παπαρούνα είχε σωρεία από ψευδώνυμες συνεργασίες –αν και είναι πολύ πιθανό κάποιες από αυτές να οφείλονται στον ίδιο τον Πωλ Νορ ή τον Νίκο Ρούτσο. Για παράδειγμα, στη φιλολογική σελίδα υπήρχε τακτική ποιητική στήλη (τα ‘Απονενοημένα διαβήματα’) που την υπέγραφε ο ποιητής Όνειρος Κελεπούρης, ενώ δίπλα δημοσιεύονταν τα ‘Σπαραχτικά πεζοτράγουδα’ που τα υπέγραφε ο Πούλος Πουλόπουλος, πτωχεύσας παντοπώλης (σε επόμενα τεύχη εμφανίζεται και ο εκ κλεψιγαμίας αδελφός του, Μούλος Πουλόπουλος). Στα πρώτα τεύχη εμφανίστηκε επίσης, με εικονοκλαστικά κηρύγματα, ο παππα-Ρούνας, αλλά σταμάτησε νωρίς υπό την απειλή μηνύσεων. Στην τελευταία συνήθως σελίδα υπήρχε άλλο τακτικό ποίημα του «Φον Φάππεν», ενώ συμβουλές αισθηματικού χαρακτήρα έδινε η «θεία Αβουλία». Ο Πωλ Νορ κοσμούσε τα φύλλα του περιοδικού με φωτογραφίες των συνεργατών του, κάθε φορά διαφορετικές, που φυσικά τις έπαιρνε από εδώ και από εκεί. Σ’ αυτή την παρέα ήρθε να προστεθεί τον Ιούνιο του 1933 ο Άχθος Αρούρης (Νίκος Σαραντάκος, 1903-1977). Χρησιμοποιούσε αυτό το ψευδώνυμο ήδη για τις συνεργασίες του με τη μυτιληνιά σατιρική εφημερίδα «Τρίβολος» του Στρατή Παπανικόλα. Ο Α.Α. κάνει την εμφάνισή του στο τεύχος 16 (3.6.1933) –πανηγυρικά. Το περιοδικό δημοσιεύει τη «φωτογραφία» του νέου συνεργάτη (στην πραγματικότητα, του Χίτλερ!) με τον υπέρτιτλο «Νέοι μπελάδες». Στο τεύχος αυτό θα δημοσιευτούν τρία ποιήματα του Α.Α. καθώς και ένα ‘προγραμματικό’ πεζό κείμενο με τίτλο «Γιατί στιχιώνω». Το επόμενο τεύχος 17 λείπει από τη συλλογή που έχω στα χέρια μου. Στο τεύχος αρ. 18 δεν υπάρχει συνεργασία του Α.Α., αλλά στο τεύχος 19 ο ποιητής επανέρχεται δριμύτερος με άλλα τρία ποιήματα –περιέργως, στο ίδιο τεύχος υπάρχει, στη στήλη της Αλληλογραφίας, έκκληση του εκδότη προς το «γνωστόν κακοποιόν στοιχείον της Μυτιλήνης» να στείλει συνεργασία· ίσως η έκκληση ήταν να δημοσιευτεί στο προηγούμενο τεύχος και ξεχάστηκε, πάντως τελεσφόρησε. Στο τεύχος 20, στις 1 Ιουλίου 1933, ο Άχθος Αρούρης συμμετέχει με άλλα τέσσερα ποιήματα. Μάλιστα, ο νέος συνεργάτης προάγεται σε βασικό συντελεστή της φιλολογικής σελίδας και τα ποιήματά του δημοσιεύονται σε περίοπτη θέση πλάι στους παλιούς, τον Όνειρο Κελεπούρη και τον Πούλο Πουλόπουλο -όμως, αν και δεν υπάρχει καμιά σχετική αναγγελία, αυτό θα είναι το τελευταίο τεύχος της Παπαρούνας. Το περιοδικό κλείνει για το καλοκαίρι –αλλά δεν ανοίγει ξανά το φθινόπωρο, ούτε ποτέ άλλοτε. Ο Πωλ Νορ (που χρησιμοποιούσε επίσης το ψευδώνυμο Νίκος Λαΐδης) συνέχισε να γράφει για τις επιθεωρήσεις και τις εφημερίδες. Επί Μεταξά δημοσίευε στη Βραδυνή ποιήματα επαινετικά για τη δικτατορία, που όμως είχαν ακροστοιχίδα περιπαικτική και αντιδικτατορική. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό, το καθεστώς τον κυνήγησε κι αυτός εκπατρίστηκε κι έζησε πολλά χρόνια στην Αμερική, απ’ όπου γύρισε μετά τη μεταπολίτευση του 1974. Σε μια επίσκεψή του στην Αθήνα το 1959 είχε συναντηθεί ξανά με τον παλιό του φίλο Άχθο Αρούρη. Προσθήκη, 29.5.2008: Χάρη στον φίλτατο Σφραγιδονυχαργοκομήτη, μπορείτε να πάρετε γεύση από τις αντιδικτατορικές ακροστιχίδες του Πωλ Νορ: Λυρικοί λήροι και Ντεκλαρασιόν Συνολικά, ο Άχθος Αρούρης δημοσίευσε στην Παπαρούνα δέκα ποιήματα· με εξαίρεση δύο «καβαφικού» ύφους, τα άλλα είναι γραμμένα σε εξεζητημένα μαλλιαρή δημοτική, με τολμηρές, συχνά προπαροξύτονες ρίμες. Φυσικά, πρόκειται για παρωδίες, είδος που έχει τα όριά του, πολύ περισσότερο που σήμερα το ποιητικό κλίμα είναι ριζικά διαφορετικό (και πολύ λιγότεροι ασχολούνται έστω και με το να σατιρίζουν την ποίηση). Από τα σατιρικά του Άχθου Αρούρη στην Παπαρούνα, σήμερα θα ξεχωρίζαμε το «Καταλιπείν μνημείον λελατομημένον», αν και τα υπόλοιπα αξίζουν κι αυτά μια ματιά. Άλλα ποιήματα του ποιητή, σατιρικά κι αυτά τα περισσότερα αλλά σαφώς πιο ανθεκτικά στο χρόνο, θα βρείτε εδώ. Δέκα σατιρικά ποιήματα (και ένα πεζό) του Άχθου Αρούρη στην Παπαρούνα του Πωλ Νορ: Γιατί στιχιώνω (Τεύχος 16, πεζό προγραμματικό κείμενο) Αεροποίηση (Τεύχος 16) Νεροποίηση (Τεύχος 16) Επιτύμβιο (Τεύχος 16) Του λοιμικού τ' απόσωμα (Τεύχος 19) Του πάθου τ' όργιο (Τεύχος 19) Συχνότατα (Καβαφικό) (Τεύχος 19) Το τραγούδι της ταβέρνας (Παράφραση Εφταλιώτη) (Τεύχος 20) Παλαμήδες (Τεύχος 20) Καταλιπείν μνημείον λελατομημένον (Καβαφικό) (Τεύχος 20) Της γέψης τ' όργιο (Τεύχος 20) Πηγή: https://www.sarantakos.com/asteia/paparouna.html Σε περίπτωση διαφωνίας της ανάρτησης οποιουδήποτε τεκμηρίου που περιλαμβάνεται στη βάση "ΛΗΚΥΘΟΣ" παρακαλούμε επικοινωνήστε με τους διαχειριστές.