Προβλήματα διαλειτουργικότητας κατά την ταυτόχρονη πρόσβαση σε πηγές μέσω του πρωτοκόλλου Ζ39.50 και το περιβάλλον πρόσβασης "Η ΑΡΓΩ"

Abstract

Στην εργασία αυτή εξετάζονται προβλήματα διαλειτουργικότητας στο πλαίσιο μιας ενιαίας πρόσβασης σε ένα κατανεμημένο περιβάλλον εργασίας, όπου οι διαφορετικοί βιβλιογραφικοί κατάλογοι διατίθενται μέσω του Z39.50 πρωτοκόλλου. Το σημείο αναφοράς είναι η δυνατότητα ταυτόχρονης αναζήτησης σε διαφορετικούς καταλόγους βιβλιοθηκών (πηγές) με βάση το πρωτόκολλο, καθώς και η ένταξη των αποτελεσμάτων (βιβλιογραφικών εγγραφών) που προκύπτουν από κάθε πηγή σε ένα ενιαίο σύνολο αποτελεσμάτων. Κάποια από τα προβλήματα αυτά πηγάζουν από τις διαφορετικές υλοποιήσεις του πρωτοκόλλου ενώ άλλα προέρχονται από την ανομοιογένεια που παρουσιάζουν οι ίδιες οι βάσεις δεδομένων των καταλόγων αυτών, τόσο σε επίπεδο δομής (π.χ. διαφορετικά πρότυπα κωδικοποίησης) όσο και σε επίπεδο περιεχομένου. Τα σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης εξέτασης εντοπίζονται τόσο στη διαδικασία της αναζήτησης όσο και στη διαδικασία της ανάκτησης των εγγραφών. Οι δύο διαδικασίες εξετάζονται μεμονωμένα, τόσο γιατί αποτελούν δύο διακριτά στάδια, σύμφωνα με το πρωτόκολλο, αλλά κυρίως λόγω των διαφορετικών προβλημάτων που προκύπτουν σε κάθε στάδιο. Κατά τη διαδικασία της αναζήτησης, τα προβλήματα εστιάζονται κυρίως γύρω από τον εντοπισμό εγγραφών και πολύ περισσότερο από το αν τελικά το σύνολο αποτελεσμάτων ανταποκρίνεται στα πραγματικά κριτήρια που θέτει ο χρήστης. Αυτά προκύπτουν, καταρχήν, λόγω της υλοποίησης διαφορετικών χαρακτηριστικών αναζήτησης (attributes) του Z39.50 πρωτοκόλλου από την εκάστοτε βιβλιοθήκη. Στα διαφορετικά χαρακτηριστικά αναζήτησης προστίθεται η έλλειψη χρήσης κοινών εργαλείων όπως καθιερωμένες αποδόσεις ή θεματικά και ταξινομικά συστήματα, με αποτέλεσμα ο εντοπισμός τεκμηρίων που εμπίπτουν σε συγκεκριμένες κατηγορίες να γίνεται ακόμη δυσχερέστερος. Κατά τη διαδικασία της ανάκτησης, τα προβλήματα σχετίζονται με δυσκολίες ένταξης των εγγραφών που προέρχονται από διαφορετικές πηγές σε ένα ομοιόμορφο σύνολο αποτελεσμάτων. Καθοριστικής σημασίας είναι η έλλειψη μιας κοινής διάταξης δεδομένων, καθώς μία μερίδα βιβλιοθηκών χρησιμοποιεί το MARC21 ενώ μία άλλη το UNIMARC. Επίσης, σημαντικό ρόλο κατέχει η ποικιλία των συνόλων χαρακτήρων (character sets) που υλοποιούνται από τα επιμέρους συστήματα. Ενδεικτική παρενέργεια των παραπάνω αποτελεί η αδυναμία αξιοποίησης του συνόλου αποτελεσμάτων στο πλαίσιο μιας διαδικασίας κοινής χρήσης πόρων. Τέλος, παρουσιάζεται ο τρόπος αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων και οι λύσεις που δόθηκαν μέσα από την υλοποίηση του Z39.50 client που ανέπτυξε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, καθώς επίσης και η εφαρμογή του στο περιβάλλον πρόσβασης ΑΡΓΩ