Μια Μεθοδολογία Αξιολόγησης της Ολοκληρωμένης Πρόσβασης σε Φυσικούς και Ψηφιακούς Χώρους Πληροφόρησης

Abstract

Οι σύγχρονες βιβλιοθήκες είναι πλέον υβριδικές και προσφέρουν υπηρεσίες που βασίζονται τόσο σε ψηφιακό όσο και σε έντυπο περιεχόμενο. Παράλληλα οι φορητές συσκευές με δυνατότητα ασύρματης πρόσβασης σε τοπικά δίκτυα ολοένα και κερδίζουν έδαφος στην "πανταχού" (ubiquitous) πληροφόρηση. Στην παρούσα εργασία εξετάζουμε τη δυνατότητα ολοκλήρωσης φυσικών και ψηφιακών χώρων πληροφόρησης μέσω φορητών τερματικών συσκευών. Για το σκοπό αυτό διερευνούμε τη χρηστική αξία και αποδοχή τους σε υβριδικά περιβάλλοντα πληροφόρησης, όπως οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες. Η μεθοδολογία την οποία ακολουθήσαμε διαχωρίζεται σε τρεις φάσεις. Κατά την πρώτη, οργανώσαμε μια συνάντηση μεταξύ ειδικών από το χώρο της Βιβλιοθηκονομίας και της Τεχνολογίας Πληροφόρησης για να συμμετέχουν σε μια ομαδική αξιολόγηση (focus group) για τις πληροφοριακές ανάγκες των επισκεπτών μιας υβριδικής βιβλιοθήκης. Από τη συνάντηση αυτή προέκυψε ένας αριθμός σεναρίων χρήσης (use cases) των συσκευών στους υβριδικούς χώρους πληροφόρησης, που αντικατοπτρίζουν τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ασύρματες συσκευές στους χρήστες και βιβλιοθηκονόμους των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει την ανάπτυξη μιας πιλοτικής διεπαφής ενοποίησης των δύο χώρων (φυσικού και ψηφιακού). Η διεπαφή σχεδιάστηκε αφού εντοπίστηκαν και αναλύθηκαν τα σημεία διάδρασης μεταξύ του χρήστη και των δύο χώρων πληροφόρησης και με σκοπό η πρόσβαση στην πληροφορία (έντυπη ή/και ψηφιακή), να γίνεται με τρόπο συνεχή και αβίαστο. Η τρίτη φάση στοχεύει στην πειραματική αξιολόγηση των υπηρεσιών που βασίζονται στις ασύρματες συσκευές, έτσι ώστε να εντοπισθούν τυχόν σχεδιαστικά προβλήματα και να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με την ικανοποίηση και τελική αποδοχή τους από τους χρήστες. Το σύνολο των εργασιών της τελευταίας αυτής φάσης διαχοαρίζεται σε τέσσερα στάδια: Στον καθορισμό ενός πλαισίου αξιολόγησης: Το μοντέλο μας βασίστηκε στο συνδυασμό χρηστικότητας και χρησιμότητας και στόχευε στον προσδιορισμό των κριτηρίων και μετρικών αξιολόγησης των νέων υπηρεσιών πληροφόρησης. Στην ανάπτυξη των εργαλείων αξιολόγησης: Προκειμένου να συλλεχθούν δεδομένα για την αξιολόγηση και ανασχεδίαση του συστήματος σχεδιάστηκαν ερωτηματολόγια προκειμένου να καταγράψουν το προφίλ και τις εμπειρίες των χρηστών πριν και μετά τη δοκιμαστική χρήση του πιλοτικού συστήματος. Για λόγους διασταύρωσης των αποτελεσμάτων, επιλέξαμε και την ποιοτική καταγραφή της εμπειρίας των χρηστών, επιλέγοντας ένα μικρό δείγμα εξ' αυτών προκειμένου να συμμετέχει σε μια συνέντευξη. Για το σκοπό αυτό δημιουργήσαμε έναν οδηγό καθοδήγησης της συζήτησης. Στο σχεδιασμό της πειραματικής διαδικασίας: Κατά την πειραματική αξιολόγηση του συστήματος, μια ομάδα έμπειρων ερευνητών χρησιμοποίησε ευρευτικές (heuristic) μεθόδους αξιολόγησης, προκειμένου να εντοπίσει θέματα ευχρηστίας των διεπαφών χρήσης. Αφού έγιναν οι απαραίτητες τροποποιήσεις, το σύστημα δόθηκε στους χρήστες ζητώντας τους να εκτελέσουν ένα πλήθος εργασιών εντοπισμού πληροφοριών, σύμφωνα με τα σενάρια χρήσης τα οποία προέκυψαν κατά την αρχική φάση από την ομαδική αξιολόγηση (focus group). Στη στατιστική επεξεργασία και ανάλυση των αποτελεσμάτων: Ακολούθως συλλέχθηκαν τα πειραματικά δεδομένα και ακολούθησε η στατιστική ανάλυση και επεξεργασία με κατάλληλο λογισμικό προκειμένου να έχουμε μια καλύτερη αντίληψη και εποπτεία των αποτελεσμάτων. Η φάση της αξιολόγησης ολοκληρώθηκε με την εξαγωγή και παρουσίαση των αποτελεσμάτων, προκειμένου να ξεκινήσει ένας νέος κύκλος ανασχεδίασης και βελτίωσης του νέου συστήματος πληροφόρησης.