Προϋποθέσεις για αυτορυθμιζόμενα μοντέλα διαχείρισης βιβλιοθηκών

Abstract

Την τελευταία δεκαετία οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες λειτουργούν σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον, το οποίο είναι αποτέλεσμα των διευρυνόμενων πεδίων αξιοποίησης των Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και των συνακόλουθων εφαρμογών στο διεθνές σύστημα επιστημονικών δημοσιεύσεων. Στο σύστημα αυτό εντάσσονται λειτουργικά οι πρωτοβουλίες ανοικτής πρόσβασης, η δημιουργία ιδρυματικών και θεματικών ηλεκτρονικών καταθετηρίων, η διάδοση και η χρήση λογισμικού ανοικτού κώδικα, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση, οι κοινοπρακτικές συνεργασίες για πρόσβαση σε συλλογές βάσεων δεδομένων, ηλεκτρονικών περιοδικών και βιβλίων, κλπ. Παρατηρείται μια συστημική αναντιστοιχία μεταξύ της φύσης των προβλημάτων που αναδύονται από τις εξελίξεις του περιβάλλοντος των βιβλιοθηκών και των στατικών μοντέλων διαχείρισης των βιβλιοθηκών. Η αναντιστοιχία αυτή εμφανίζεται τόσο σε επίπεδο ιεραρχίας μεμονωμένης βιβλιοθήκης όσο και σε επίπεδο ιεραρχίας κοινοπρακτικών σχημάτων. Η εμφάνιση «κενών διαχείρισης» και η αδυναμία αντιμετώπισης των νεοεμφανιζόμενων προβλημάτων θέτουν σε δοκιμασία τους παραδοσιακούς τρόπους λειτουργίας και την αποτελεσματικότητα των βιβλιοθηκών. Η εισήγηση επιχειρεί μια συστημική προσέγγιση στη διερεύνηση των προβληματικών καταστάσεων που αναδύονται στις Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες, τον εντοπισμό των παραγόντων που προκαλούν τις αλλαγές και ανιχνεύει μηχανισμούς διαχείρισης των αλλαγών. Με βάση το προηγούμενο θεωρητικό μοντέλο παρουσιάζεται η εμπειρική μελέτη περίπτωσης της Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Κύπρου και η προσπάθεια καθιέρωσης-θεσμοθέτησης τριών υποστηρικτικών μηχανισμών αυτορύθμισης και διαχείρισης των αλλαγών: 1. Η διαχείριση των προβλημάτων με τη δημιουργία και λειτουργία ομάδων εργασίας με «αυτοπροσδιοριζόμενους όρους εντολής». 1. Η δια βίου εκπαίδευση του προσωπικού μέσα από α) την επίσημη εκπαίδευση, β) την οργάνωση εσωτερικών αλληλοδιδακτικών σεμιναρίων, γ) την παρακολούθηση διεθνών οργανισμών και συνεδρίων. 2. Η προβολή του ακαδημαϊκού χαρακτήρα της βιβλιοθήκης και των επιστημόνων βιβλιοθηκών και πληροφόρησης. Η συστηματική λειτουργία της μεμονωμένης βιβλιοθήκης με ομάδες εργασίας μπορεί να αποτελέσει το μοντέλο λειτουργίας των κοινοπρακτικών σχημάτων για την αντιμετώπιση ανάλογων προβλημάτων.