Η μετεξέλιξη της βιβλιογραφικής βάσης δεδομένων του εθνικού αρχείου διδακτορικών διατριβών του εθνικού κέντρου τεκμηρίωσης σε ψηφιακή βιβλιοθήκη: ιστορία-προβλήματα-προοπτικές

Abstract

Σκοπός της εισήγησης αυτής είναι να καταδείξει την μετεξέλιξη της βιβλιογραφικής βάσης του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών σε ψηφιακή βιβλιοθήκη κάνοντας μια ιστορική αναδρομή και αποτίμηση του έργου και της εξέλιξης της βιβλιοθήκης σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες αλλά τονίζοντας και τα προβλήματα, ερωτήματα που ανακύπτουν στην νέα αυτή ψηφιακή πραγματικότητα καθώς επίσης και τις προοπτικές εξέλιξης και αξιοποίησης του έργου. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ορίστηκε με το νόμο 7 566/7 985 ως ο αρμόδιος φορέας ο οποίος θα συγκεντρώνει τις διδακτορικές διατριβές Ελλήνων διδακτόρων που έχουν εκπονηθεί σε ελληνικά πανεπιστήμια, αλλά και διατριβές Ελλήνων διδακτόρων που έχουν εκπονηθεί σε πανεπιστήμια του εξωτερικού με την προϋπόθεση οι διατριβές αυτές να έχουν αναγνωριστεί από το ΔΙ.Κ.Α.Τ.Σ.Α. Το 1986, παράλληλα με την δημιουργία του αρχείου σε έντυπη μορφή, ξεκίνησε και η δη μιουργία της αντίστοιχης βιβλιογραφικής βάσης δεδομένων του Εθνικού Αρχείου Διδα κτορικών Διατριβών. Το λογισμικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την υλοποίηση αυτοί του στόχου ήταν το βιβλιοθηκονομικό πρόγραμμα (ΑΒΕΚΤ - Αυτοματισμός Βιβλιοθηκών Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, έκδοση 3.00), και ο διαθέτης μέσα από τον οποίο θα γι- νόταν η διάθεση της βιβλιογραφικής βάσης ήταν ένας "mainframe" υπολογιστής ο δια θέτης «Ερμής», ο οποίος ξεκίνησε για πρώτη φορά να παρέχει on-line πληροφορίες το 1986. Ο «Ερμής» λειτούργησε με επιτυχία από το 1986 - 1999. Η μεγάλη καινοτομία, αρχίζει όταν το ΕΚΤ αποφασίζει, για την καλύτερη εξυπηρέτηση της ερευνητικής κοινότητας αλλά και του απλού χρήστη να ψηφιοποιήσει την συλλογή των δι δακτορικών διατριβών. Το έργο ξεκινάει τον Ιούλιο του 1998 και τελειώνει τον Δεκέμβρη · του 1999. Αυτή είναι και η χρονική στιγμή των μεγάλων αλλαγών. Το λογισμικό ΑΒΕΚΙ βγάζει την έκδοση 5.00 όπου είναι σε περιβάλλον Windows, υλοποιεί UNIMARC, UNIMARC Authorities και ISO 2709. Τότε, καταργείται και ο διαθέτης «Ερμής» και οι βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων του ΕΚΤ διατίθενται με το πρωτόκολλο Ζ39.50. Η βιβλιογραφική βάση των διδακτορικών διατριβών μετεξελίσσεται σε μια βάση δεδομένων μέσω WEB σε σύν- δεση με το ψηφιακό περιεχόμενο των διδακτορικών διατριβών και έτσι δημιουργείται μια ψηφιακή βιβλιοθήκη 12.000 διδακτορικών διατριβών (2.000.000 ψηφιοποιημένες σελί δες που ήταν το μεγαλύτερο για την εποχή έργο ψηφιοποίησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο). Στην νέα αυτή φάση μπαίνουν διάφορα προβλήματα, όπως η ασφάλεια των δικτύων και του ψηφιακού υλικού, ο έλεγχος της πρόσβασης στο ψηφιακό περιεχόμενο καθώς επίσης και η επιλογή πολιτικής ή πολιτικών διάθεσης του ψηφιακού περιεχομένου, ερωτηματικά που χρήζουν περαιτέρω έρευνα. Πιο συγκεκριμένα, ενώ το περιεχόμενο των διδακτορικών διατριβών και οι τεχνολογίες υπάρχουν, η διάθεση περιορίζεται από την έλλειψη απόφασης στην εφαρμογή πολιτικών θα προτείνουμε εναλλακτικές πολιτικές με κριτήρια: • Να είναι εύκολα αποδεκτές από όλους (Διδάκτορες, Πανεπιστήμια, ΕΚΤ κ.τ.λ.). • Να είναι συμβατές με την ισχύουσα νομοθεσία. • Να είναι συμβατές με την κοινή πρακτική.. θα γίνει προσπάθεια να αναλυθούν αυτά τα ερωτήματα και να διατυπωθούν ορισμένες προτάσειςσχετικά με την λύση αυτών των προβλημάτων, κυρίως των πολιτικών διάθεσης του ψηφιακού υλικού.