Η συνδυαστική αναζήτηση και ο ρόλος της στην εκπαιδευτική διαδικασία: το παράδειγμα του Livesearch

Abstract

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από συνεχείς και εντυπωσιακές εξελίξεις στις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, που αναπόφευκτα επηρεάζουν καταλυτικά το τρίπτυχο έρευνα - διδασκαλία - μάθηση. Με γοργούς ρυθμούς οδηγούμαστε στη δημιουργία νέου τύπου επιστημόνων και τη χρήση νέων μεθόδων παραγωγής και διάχυσης της πληροφορίας, με κοινό παρονομαστή τη χρήση του διαδικτύου. Όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος για «εξ αποστάσεως» και «δια βίου» εκπαίδευση, για «συνεργατική» και «διαδραστική» μάθηση. Οι ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες καλούνται να παρακολουθήσουν τα νέα δεδομένα και ν’ αναλάβουν σχετικές πρωτοβουλίες, με προτεραιότητα την εξασφάλιση σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων και υπηρεσιών, για την κάλυψη διαφορετικών ομάδων χρηστών. Μεταξύ άλλων, συνεχώς αυξάνουν τις ηλεκτρονικές συνδρομές, δημιουργούν Ιδρυματικά Καταθετήρια και ψηφιακές συλλογές, παρέχουν εξειδικευμένη πληροφόρηση και πραγματοποιούν σεμινάρια εκπαίδευσης στη χρήση ηλεκτρονικών πηγών. Ωστόσο, υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί φοιτητές και ερευνητές, δεν έχουν υπόψη τους το σύνολο των διαθέσιμων πηγών και συχνά σπαταλούν πολύτιμο χρόνο ψάχνοντας στο διαδίκτυο, ενώ προβληματίζονται για την ακρίβεια, τη θεματική κάλυψη, την αξιοπιστία και την επικαιρότητα των αποτελεσμάτων της έρευνάς τους. Με λίγα λόγια, η πληροφορία που υπάρχει διαθέσιμη δεν αξιοποιείται στο μέγιστο βαθμό και οι ανάγκες της ακαδημαϊκής κοινότητας πολλές φορές δεν ικανοποιούνται επαρκώς. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης προχώρησε, στα πλαίσια του Γ΄ ΚΠΣ, στην ανάπτυξη ενός περιβάλλοντος συνδυαστικής αναζήτησης, του Livesearch. Πρόκειται για μια εξελιγμένη μηχανή αναζήτησης που με απλό τρόπο παρέχει ταυτόχρονη πρόσβαση σε πολλές και ετερογενείς πηγές καθώς και χρήσιμες υπηρεσίες για τοπικούς και απομακρυσμένους χρήστες. Περιλαμβάνει τις τοπικές συλλογές της Βιβλιοθήκης, πολλές από τις βάσεις δεδομένων στις οποίες διατηρείται συνδρομή, καταλόγους ελληνικών και ξένων Βιβλιοθηκών καθώς και πλήθος επιλεγμένων -από εξειδικευμένο προσωπικό- επιστημονικών πηγών που διατίθενται ελεύθερα στο διαδίκτυο, με υλικό είτε σε φυσική είτε σε ηλεκτρονική μορφή. Οι πρώτες εντυπώσεις από τη χρήση του είναι ενθαρρυντικές, δεν έχουν όμως εξαλειφθεί οι προβληματισμοί σχετικά με το βαθμό ανταπόκρισής του στις πραγματικές ανάγκες των χρηστών και τον τρόπο διείσδυσής του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Προκειμένου να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο στην αναζήτηση βιβλιογραφίας, χρειάζεται συστηματική προβολή και εξοικείωση του κοινού με τη φιλοσοφία της συνδυαστικής αναζήτησης. Σημαντικότατο ρόλο θα παίξει η εισαγωγή της πληροφοριακής παιδείας στα προγράμματα σπουδών και η στενή συνεργασία διδασκόντων και βιβλιοθηκονόμων. Μελετώντας τις προοπτικές βελτίωσης του Livesearch, με την ενσωμάτωση τεχνολογιών web 2.0, συνεργατικών εργαλείων και σύμφωνα με τις υποδείξεις των χρηστών, επιδιώκεται η εξέλιξή του σε σημείο αναφοράς για την αναζήτηση επιστημονικής πληροφορίας.