Η διαχείριση των σπάνιων και πολύτιμων βιβλίων της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ψηφιακή προσέγγιση

Abstract

Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης διαθέτει έναν σημαντικό αριθμό σπανίων και πολυτίμων εκδόσεων καθώς και μοναδικό αρχειακό υλικό. Αυτή η πολύτιμη περιουσία αποκτήθηκε ουσιαστικά μετά το 1977 είτε με αγορές ολόκληρων βιβλιοθηκών σημαντικών Ελλήνων λογίων του 20ου αιώνα, είτε με δωρεές Κρητών, κατά κύριο λόγο, διανοουμένων. Μέχρι πρότινος, η σπανιότητα του υλικού αυτού επέβαλλε στη διαχείρισή του μια σειρά απαγορεύσεων που δυσχέραιναν το ερευνητικό έργο. H υιοθέτηση της ψηφιακής τεχνολογίας στο χώρο των Κλειστών Συλλογών ήρθε ν’ αλλάξει τα δεδομένα και να διευκολύνει την έρευνα, εξομοιώνοντάς την εν πολλοίς μ’ εκείνη των συλλογών ανοιχτής πρόσβασης. Η αγορά ενός σαρωτή (Minolta PS 7000) ειδικά μελετημένου για την ψηφιοποίηση σπάνιων εκδόσεων, ακύρωσε ολοκληρωτικά το μέχρι πρότινος καθεστώς απαγόρευσης της αναπαραγωγής σπάνιου υλικού, αφού ο μοναδικός τρόπος που έως τότε διαθέταμε, ήταν η φωτοτύπηση. Τώρα, κάθε εσωτερικός ή εξωτερικός χρήστης μπορεί να ζητήσει να του ψηφιοποιήσουμε ό,τι και όσο υλικό χρειάζεται. Η παραγγελία διεκπεραιώνεται την επόμενη μέρα και ο ίδιος μπορεί να προμηθευτεί το ψηφιοποιημένο σε Tiff αρχείο υλικό είτε σε εκτύπωση, είτε σε Cd Rom. Οι παραγγελίες των αναγνωστών των Κλειστών Συλλογών αποτέλεσαν τη βάση για τη δημιουργία μιας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Σπάνιου Υλικού. Από το Νοέμβριο του 2002, οπότε και εγκαινιάσαμε τη λειτουργία του συγκεκριμένου σαρωτή, μέχρι σήμερα (Ιούλιος 2003), έχουν ψηφιοποιηθεί 159 βιβλία. Ένδειξη ότι τα βιβλία αυτά διατίθενται και σε ψηφιακή μορφή παρέχεται από την αντίστοιχη βιβλιογραφική εγγραφή στον ηλεκτρονικό κατάλογο. Αξίζει να τονίσουμε ότι η ψηφιοποίηση των 159 βιβλίων χρηματοδοτήθηκε ουσιαστικά από τους αναγνώστες μας. Παράλληλα με τα 159 βιβλία που αποτελούν περιουσία του Πανεπιστημίου Κρήτης, ψηφιοποιήθηκαν άλλα 1230 που ανήκουν στο Φιλεκπαιδευτικό Σύλλογο Αδριανουπόλεως. Η ψηφιοποίηση των βιβλίων αυτών, των οποίων την ηλεκτρονική καταλογογράφηση επίσης πραγματοποιήσαμε, κρίθηκε αναγκαία όχι μόνο επειδή συντελούσε στον ουσιαστικό, αν και εικονικό, εμπλουτισμό του ηλεκτρονικού μας καταλόγου αλλά και γιατί διέσωζε ψηφιακά ένα εξαιρετικά ταλαιπωρημένο έντυπο υλικό με μέγιστη σημασία. Δημιουργήθηκε έτσι μια ψηφιακή βιβλιοθήκη που συγκροτημένα ξετυλίγει την εκπαιδευτική ιστορία του Ελληνισμού της Αδριανουπόλεως από τα χρόνια του Ελληνικού Διαφωτισμού μέχρι και το 1922. Το έργο αυτής της ψηφιοποίησης χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της Βιβλιοθήκης (Β΄ΕΠΕΑΕΚ). Η εισαγωγή τέλος της ψηφιακής τεχνολογίας στη λειτουργία των Κλειστών Συλλογών συνέβαλλε σημαντικά στη διαμόρφωση μιας ελκυστικότερης ιστοσελίδας δημιουργώντας τη δυνατότητα μιας εικονικής περιήγησης στους απρόσιτους μέχρι τότε θησαυρούς της