Πολιτικές πρόσβασης και διάθεσης του ψηφιακού περιεχομένου βιβλιοθηκών

Abstract

Στη διδακτορική διατριβή, εξετάζονται οι πολιτικές πρόσβασης και διάθεσης (στο εξής βλ. πολιτικές) του ψηφιακού περιεχομένου βιβλιοθηκών, σε σχέση με συγκεκριμένους παράγοντες, που, όπως έχει επισημανθεί στη διεθνή βιβλιογραφία, τις επηρεάζουν. Οι παράγοντες, αφορούν, στη μέθοδο πρόσκτησης, στην πνευματική ιδιοκτησία, στον τύπο περιεχομένου, στον τύπο προέλευσης ψηφιακού περιεχομένου και στον τύπο βιβλιοθήκης. Εξετάζεται η σχέση πνευματικής ιδιοκτησίας και πολιτικών σε διάφορες χώρες παγκόσμια. Οι ηλεκτρονικές μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές, είναι η μελέτη περίπτωσης που επιλέγεται για την ανάλυση της σχέσης πολιτικών και τύπου περιεχομένου. Προτείνονται εναλλακτικές πολιτικές πρόσβασης για τέτοιου είδους περιεχόμενο. Οι εθνικές και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες παγκόσμια, αποτελούν το σημείο αναφοράς για την ανάλυση της σχέσης πολιτικών και τύπου βιβλιοθήκης. Το ερωτηματολόγιο, η προσωπική παρατήρηση και μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας, είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή των στοιχείων της έρευνας. Εξάγονται κάποιοι γενικευμένοι κανόνες αναφορικά με τις ακολουθούμενες πρακτικές των βιβλιοθηκών στο θέμα των πολιτικών και σε συνάρτηση με τους παράγοντες. Διαπιστώνεται η απουσία ενός ενδεδειγμένου μοντέλου πολιτικών για το ψηφιακό περιεχόμενου των εθνικών και ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Προτείνονται δύο ευέλικτα μοντέλα πολιτικών πρόσβασης και αναπαραγωγής για το ψηφιακό περιεχόμενο των εθνικών και ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών αντίστοιχα. Τα μοντέλα, περιέχουν απλοποιημένους κανόνες πολιτικών, που προκύπτουν από τις κοινές πρακτικές των βιβλιοθηκών, οι οποίοι συμπληρώνονται από εναλλακτικές πολιτικές προτάσεις. Το κάθε μοντέλο, καταλήγει σε ένα δέντρο αποφάσεων, το οποίο προτείνει εναλλακτικούς και ευέλικτους δρόμους πολιτικών πρόσβασης και αναπαραγωγής ανάλογα με τους παράγοντες, τύπο προέλευσης ψηφιακού περιεχομένου, μέθοδο πρόσκτησης και πνευματική ιδιοκτησία, που ισχύουν σε κάθε περίπτωση. Τα προτεινόμενα μοντέλα και τα δέντρα αποφάσεων στα οποία καταλήγουν, φιλοδοξούν να συμβάλλουν στην επίλυση του προβλήματος των πολιτικών. Επίσης, θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία (οδηγούς) για τη χάραξη πολιτικών και τη διαχείριση της ψηφιακής πληροφορίας (ψηφιακού περιεχομένου) των εθνικών και ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών.