Η οικονομική πληροφορία και η προστιθέμενη αξία των βιβλιοθηκών

Abstract

Οι βιβλιοθήκες σήμερα, με την έκρηξη της τεχνολογίας, έχουν εξελιχθεί ραγδαία, επεκτείνοντας τις δυνατότητές τους, τους σκοπούς, τους ρόλους και τις παρεχόμενες υπηρεσίες τους, υπηρετώντας το διαχρονικό ρόλο τους: τη διατήρηση και διάδοση της ανθρώπινης ιστορίας, σκέψης και γνώσης. Χαρακτηριστικό της εποχής μας, της κοινωνίας της πληροφορίας, είναι ότι η γνώση είναι μια ζωτική πηγή και η πληροφορία η πιο σημαντική πρώτη της ύλη. Η οικονομία της γνώσης φέρνει στο προσκήνιο τις βιβλιοθήκες, κυρίως με τη σύγχρονή τους μορφή, και εν γένει, τα συστήματα μετάδοσης της γνώσης και της πληροφορίας τους, τα οποία χαρακτηρίζονται από την ευρύτητα και τη σύνθεση των κατηγοριών της γνώσης αλλά και από την ταχύτητα πρόσβασης και ανάκτησης αυτής. Η εξελικτική αυτή διαδικασία προκαλεί την ανασύνθεσή της σε νέα γνώση, την αύξηση της ταχύτητας δημοσίευσης, καθώς επίσης και τον πολλαπλασιασμό των διαθέσιμων επιλογών για δημοσίευση της νέας γνώσης σε ηλεκτρονική μορφή (ηλεκτρονικά επιστημονικά περιοδικά, βάσεις δεδομένων, blogs κ.λπ.). Από την άλλη πλευρά, οι χρήστες των συστημάτων έχουν στη διάθεσή τους μεγαλύτερη ποικιλία και πληθώρα πηγών της γνώσης και της πληροφορίας. Επιπροσθέτως, ενώ έχουν την ικανότητα πρόσβασης στο πλήθος των πηγών αυτών, δημιουργείται η ανάγκη για αλλαγή στον τρόπο διαχείρισης της πληροφορίας. Η τεχνολογία διαθέτει στους χρήστες νέα εργαλεία για τη διαχείριση του όγκου της πληροφορίας, ώστε αυτοί να διευκολυνθούν και να λύσουν τα προβλήματα τους, γεγονός που προϋποθέτει και την αναγκαία εκ των προτέρων οργάνωση και αξιολόγηση της πληροφορίας, ακόμη δε, την πολλαπλή εξερεύνηση και τον εντοπισμό της. Είναι πια γενικώς παραδεκτό, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, ότι η γνώση παράγει προστιθέμενη αξία και αποτελεί παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, πράγμα που επιβεβαιώνεται από την έμφαση που δίνεται εδώ και μια 20ετία στην οικονομία της γνώσης και από ανθρώπους του επιχειρηματικού κόσμου. Δεδομένων των ανωτέρω και της διεθνούς οικονομικής κρίσης, κρίνεται αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός των εξειδικευμένων στόχων των βιβλιοθηκών, βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ομάδων που εξυπηρετούν, καθώς και η αναθεώρηση της κατανομής των οικονομικών και των άλλων πόρων που αυτές διαθέτουν. Η αποτίμηση των παρεχόμενων υπηρεσιών και η αξιολόγηση της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας επιστρέφουν πολλαπλά οφέλη σε όλους τους μετόχους (βιβλιοθήκες και κέντρα πληροφόρησης, επαγγελματίες, ερευνητές, φοιτητές, συνεργαζόμενους οργανισμούς και βιβλιοθήκες) και διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα μέσα από την επιδίωξη της υπεροχής και του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η παρούσα εισήγηση σκοπό έχει περισσότερο να θίξει θέματα που να αποτελέσουν το έναυσμα για τη σημερινή και μελλοντική συζήτηση πάνω στο θέμα, παρά να εκφράσει παγιωμένες απόψεις. Άλλωστε το τελευταίο είναι παρακινδυνευμένο σε περιόδους διαρκών αλλαγών.