Η σημασία της Κριτικής Παιδαγωγικής στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών: Ερμηνεύοντας έργα της Μαρίας Παπαχαραλάμπους

Abstract

In this article I examine the significance of using Critical Pedagogy in Art education. Critical Pedagogy advocates for social transformation and seeks to promote stronger critical/democratic citizenship. My approach proposes alternative readings of texts and pictures and studies artworks from the perspective of political, social and cultural production. Such a viewpoint encourages a political character to Art education and contributes to the anticipated social transformation. I also describe how I understand Radical Critical Pedagogy and show how this is manifest through some of the artworks by Maria Papacharalambous, a contemporary Greek-Cypriot artist.

Τι μπορεί άραγε να σημαίνει η ένταξη της Κριτικής Παιδαγωγικής στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών και πώς μπορεί αυτή να εφαρμοστεί στην πράξη; Η Κριτική Παιδαγωγική θέτει μετασχηματιστικούς στόχους και αποσκοπεί σε μια πιο κριτική δημοκρατία, παρέχει τη δυνατότητα για εναλλακτικές αναγνώσεις κειμένων και εικόνων, προτείνει νέους τρόπους εκφοράς των αναπαραστάσεων, κάνει υποθέσεις και ελέγχει τα έργα σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο, τόσο σε ό,τι αφορά τη δημιουργία τους όσο και την υποδοχή τους από το κοινό1 . Μια τέτοια κριτική καθιστά τα έργα πολιτικά κείμενα και το μάθημα των Εικαστικών Τεχνών άκρως πολιτικό. Στηριγμένη στην ιστορία, η Κριτική Παιδαγωγική θέτει τα έργα μέσα στο συγκείμενό τους και καθιστά τους εκπαιδευόμενους ικανούς να σχολιάζουν με τρόπο κριτικό τόσο τα ίδια τα έργα όσο και το πλαίσιο εντός του οποίου πραγματώνονται. Μέσω αυτής της προσέγγισης οι ποικίλες αναπαραστάσεις παρέχουν ευκαιρίες για σύγκριση, αντιπαράθεση, διάλογο και συζήτηση. Έτσι, οι εκπαιδευόμενοι διερωτούνται όχι μόνο γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι, αλλά και γιατί έγιναν όπως είναι και μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να διαμορφώνουν τη δική τους ταυτότητα. Η μελέτη των κοινωνικών και πολιτικών ζητημάτων, όπως είναι η τάξη, η φυλή, το φύλο, η διαφορά, η διαφορετικότητα, η πολυπολιτισμικότητα, η ποπ κουλτούρα, αλλά και ζητημάτων σχετικών με την εκπαίδευση και τη σχολική ζωή ανοίγει δρόμους για τη δημιουργία προσωπικών έργων τέχνης και βοηθά τους εκπαιδευόμενους να κάνουν συνδέσεις ανάμεσα στα έργα τέχνης και τις δικές τους εμπειρίες, μαθαίνοντας έτσι να βλέπουν βαθύτερα και τον εαυτό τους και την κοινωνία.